نشریه فلسفه تحلیلی
پیاپی 16 (پاییز و زمستان 1388)

زمینه گرایی معرفتی دیدگاهی در معرف تشناسی است که بر مبنای آن محتوای معناشناختی اسنادهای معرفتی نسبت به زمینه اسناددهنده تغییر می کند. این دیدگاه در مقابل دیدگاه غالب درمعرفت شناسی یعنی ثابت گرایی قرار دارد. معرفت شناسان به طور سنتی معتقدند محتوای معناشناختی اسنادهای معرفتی در هر زمین های ثابت است. به تازگی گروهی از ثاب تگرایان دیدگاهیرا معرفی کرده اند که به ثابت گرایی حساس به زمینه ی فاعل معرفت معروف است. بر مبنای ایندیدگاه محتوای معناشناختی اسنادهای معرفتی در هر زمین های ثابت است، اما ارزش صدق اسنادهای معرفتی نسبت به زمینه ی فاعل معرفت تغییر می کند. اخیرا استفان شیفر از حامیاندیدگاه زمینه گرایی معرفتی انتقاداتی را بر ثاب تگرایی حساس به فاعل معرفت، وارد کرده است. دراین مقاله از دیدگاه ثابت گرایی حساس به زمینه ی فاعل معرفت در برابر انتقادهای شیفر دفاعمی کنم و استدلال م یکنم که انتقادهای او ردی بر این دیدگاه نیست.

بیش ترین مشکلات و ابهام های معناشناختی در بحث سخن گفتن از خدا مربوط به تحلیل معناییاوصاف انسانی، به هنگام اسناد این اوصاف به خداوند است. این اوصاف و محمولات هنگامی که درزبان عادی و زمین ه های متعارف به کار می روند، دارای معانی روشن و قابل فهمی هستند؛ ولی همین اوصاف و محمولات به هنگام انتساب به موجودی متعالی و غیرجسمانی و نامتناهی مشکل آفرینمی شوند. برای رفع این مشکلات دیدگاه ها و نظریات متفاوتی ارایه شده است که ما تنها به بررسی نظریه ی سلبی فلوطین و قاضی سعید ه مچنین تاثیر الاهیات سلبی فلوطین بر اصول و مبانی الاهیات سلبی قاضی سعید می پردازیم. این دسته از متفکران معتقدند از طریق زبان عادی و روزمرهدرباره ی خدا، اوصاف و افعال او سخن گفت. البته قابل ذکر است « شیوه ی سلبی » تنها م یتوان به افراط در زمین هی تعالی و تنزیه و تکیه بر روش سلبی بدون بهره گیری از رو شهای دیگر، امکان هرگونه سخن گفتن معنادار و حقیقی درباره ی خدا را ناممکن می سازد

این مقاله با تمرکز بر موضوع تبیین به مناقشات متافیزیکی میان ریالیست ها و غیرریالیست هامی پردازد. پیتر ریلتن نشان م یدهد ریشه تمامی این مناقشات به بحث تبیین باز م یگردد. مباحثی ، مانند تفسیر IBEوحدت بخشی تیور یهای علمی، موفقیت علم، و تفسیر و تبیین رجحانتیوری های تقلیلی و غیرتقلیلی و تیوری های مشاهدتی در تصویر کردن جهان ما، همه پیرامون بحثتبیین شکل می گیرد. به نظر ریلتن، مناقشه متافیزیکی به تبیین مرتبط است زیرا وابستگی جدی باتصویر ما از واقعیت دارد و ریشه آن در اثبات ضرورت پدیدارها است؛ هم چنین، از آنجا که تصویر مااز واقعیت جهان داده هایی بی طرف و خنثی از تبیین نیستند نزاع میان این دو دسته محل بحثریلتن است. در نهایت این نزاع بی نتیجه پایان م ییابد ب یآنکه به یک نتیجه مطلوب برسد.

از دید بسیاری از زیس تشناسان، نظریه ی تکامل داروین نظریه ای است که در زیس تشناسی امروزمحوریت دارد و به واسطه ی نظریه ی تکامل بخشی از توضیح علمی در زیس تشناسی، نیازمند توضیح گذاشته م یشود، « تاریخی » و علوم « قانون نهاد » تاریخی است. بر مبنای تفاوتی که میان علوم نزدیک تر بدانیم. شاید « تاریخی » زیست شناسی را باید، به واسطه ی محوریت نظریه ی تکامل، به علوم این دیدگاه وجود داشته باشد که زیست شناسی می توانست سرنوشت بهتری، به عنوان یک علم دقیق، داشته باشد؛ سرنوشتی که این علم را به علمی همانند علم فیزیک نزدیک تر کند. علمی که بیشتر از آنکه به شواهد تاریخی مبتنی باشد بر اساس قوانین زیس تشناختی شکل گرفته باشد. هدفاز این مقاله رد چنین دیدگاهی است. در این مقاله با ارایه ی شواهد تاریخی تلاش م یکنم نشاندهم، که تاریخی بودن علم زیس تشناسی، به واسطه ی پذیرش نظریه ی تکامل داروین نیست

در نظر ویتگشتاین متقدم چون زبان ماهیتی گزارهای دارد و گزاره نیز ماهیتی تصویری، گزاره هایریاضی، اخلاقی، منطقی ، دینی، زیبایی شناختی و فلسفی بی معنایند. تنها زبان بامعنا، زبان واقعگوییاست. اما در نظر ویتگنشتاین متاخر زبان واقعگویی تنها یکی از زبانهای با معناست. زبان، پدیده ای ذاتا همگانی و اجتماعی است، نه خصوصی. گادامر نیز برآن است که زبان هرگز خصوصی نیست.زبان ملک شخصی آدمیان نیست. انسانها به زبان تعلق دارند، نه زبان به انسانها. در مقاله ی حاضرقرار است، با گزارش سخنان ویتگنشتاین و گادامر، قرابت نگاه آنها به زبان خصوصی روشن شود

بحث امکان تقلیل ویژگی ها، مفاهیم، توضیحات و رو شهای زیست شناسی به ویژگی ها و مفاهیم و...علوم بنیادین تر مانند فیزیک و شیمی خیلی زود به ادبیات فلسفه ی علم وارد شد و تا امروز ازموضوعات بحث انگیز به شمار می رود. ابتدا بسیار مختصر به بررسی این نکته می پردازم که از دیدفیلسوفان چه رویکردهایی به موضوع تقلیل ممکن شده است. سپس مفصل تر به این موضوع خواهمپرداخت که کدام یک از این رویکردها در حیطه ی زیست شناسی قابل اعما لاند و اصولا بحث تقلیل گرایی 3 در حوزه ی زیست شناسی به چه موضوعاتی درون این حوزه پیوند م یخورد. آن گاهنشان خواهم داد که یک نگاه منصفانه به سازوکار دانش زیست شناسی باعث می شود که بپذیریم هیچ یک از رویکردهای اصلی موجود به بحث تقلیل گرایی (در دفاع از تقلیل گرایی یا رد آن) با آنچه عملا در این حوزه روی م یدهد سازگاری ندارند، و برای به دست آوردن نتیج های قابل اعتنا بایددر مورد موضوع تقلیل دیدی متفاوت (و نزدیک تر به عمل دانشمندان زیست شناس) برگرفت.پیشنهاد نهایی من در این زمینه است که تقلیل را تا حد ممکن متناسب با مفاهیم و سازوکارهایدرونی خود دانش زیس تشناسی تعریف نمود و آن گاه در زمینه ی دانش زیست شناسی اعمال کرد.در این صورت، هر چند ادعاهای ما در مورد امکان تقلیل دانش زیس تشناسی به دانش هاییبنیادین تر متواضعانه تر و ضعیف تر خواهد بود، اما تصور ما در مورد امکان این تقلیل واقع گرایان هتر وتحقق پذیرتر خواهد شد.

مفهوم مدل یکی از مفاهیم اساسی فلسف هی علم و معرفت شناسی معاصر است. فیزیک دانان یک مساله ی واقعی را حل نم یکنند، بلکه به جای آن مساله، مدلی را به وجود م یآورند تا به کمک آنمساله را حل کنند. واژه ی مد لسازی در فیزیک بسیار فراگیر شده است و آموزش مد لسازینمونه ای از کل یک برنام هی آموزشی بر پای هی مدل سازی است. با وجود این، فراگیران در کلا سهای درک روشنی ندارند و در نتیجه متوجه نقش این مفهوم در « مدل » سنتی درس فیزیک از مفهوم فیزیک نمی شوند. اصول بنیادی مکانیک نیوتونی را می توان دستگاهی از قاعده ها در نظر گرفت کهدسته ای از بازی های مدل سازی را تعریف م یکنند. هدف مشترک این باز یها توسعه ی مدل هایی ازپدیده های فیزیکی است. این نقط هی شروع، رهیافتی جدید به آموزش فیزیک است که در آن بهایده ی اصلی آموزش، .« نام بازی مدل سازی است » فراگیران از ابتدا یاد داده م یشود که در علومدستگاهی از اصول صریح مدل سازی و روش هاست تا شاگردان با مجموعه ای بنیادی از مدل هایفیزیکی آشنا شوند. آنها با تمرین فراوان در جهت مد لسازی و اعتبار بخشی به مدل م یتوانندپدیده های فیزیکی را توجیه، پیش بینی و توصیف کنند. این مقاله مبنای منطقی، فیزیکی،معرفت شناسی، تاریخی و آموزشی این رهیافت را تعیین می کند.